استاندارد پریز برق

استاندارد پریز برق در کشورهای مختلف: وجود استاندارد پریز برق در اکثر پریزها ضروری و لازم بوده و سبب حفظ سلامتی افراد از لحاظ جانی در موقع به وجود آمدن حادثه و مشکل می‌شود و همچنین بودن ارت در استاندارد پریز برق نیز باعث جلوگیری از حادثه‌های احتمالی مانند برق‌گرفتگی و آتش‌سوزی می‌شود. برق‌کاری بیشتر ساختمان‌ها دارای استانداردها و قوانین و مقررات خاصی بوده و از قبل بر روی نقشه برق ساختمان قطر و اندازه سیم‌ها و پریزهای برق و… تعیین‌شده است. استاندارد پریز برق هم به‌وسیله‌ی نظام‌های مهندسی اعلام می‌شود و افراد پیمانکار اساساً نمی‌توانند این استانداردها را عوض کنند؛ در کل بسیاری از اتفاقات ناگوار و حوادث برقی به علت‌ عدم رعایت استاندارد نصب پریز برق رخ‌ داده است.

برای تأمین امنیت و آسایش بیشتر افراد ساکن در منزل، الخصوص نوزادان و کودکان باید برای پریزهای برق از درپوش‌های محافظ مخصوصی استفاده شود و نصب ارت هم برای کلیه‌ی کلید و پریز برقی لازم و ضروری بوده و جزء استانداردهای اولیه‌ی پریزهای برقی است.

استاندارد پریز برق باید حتماً توسط افراد ماهر و متخصص بررسی شوند؛ زیرا استانداردها و قوانین موجود دائماً در حال تغییر و تحول هستند و افراد پیمانکار باید با جامع‌ترین و به‌روزترین استانداردها آشنا باشند. برای رعایت کردن استانداردهای نصب پریز برق افراد باید حتماً به موارد زیر توجه کنند:

✅ توجه به ارتفاع مکان نصب پریزهای برق نسبت به کف مکان

✅ توجه به محل مناسب برای گذاشتن پریز برق

✅ توجه به فاصله‌ی کلید و پریزها از هم

✅ توجه به حداقل فاصله‌ی پریزهای برق از شیرهای آب و گاز

دلیل متفاوت بودن استاندارد پریز برق هر کشور

به‌صورت کلی جریان ولتاژ برق اصلی در تمام دنیا یکسان نیست و همچنین فرکانس‌های برقی (میزان دفعات تغییر مسیر در هر ثانیه) در کشورهای گوناگون متفاوت است؛ بنابراین انواع پریزهای برق و دوشاخه‌ها در کشورهای توسعه‌یافته یا توسعه‌ نیافته نیز گوناگون است. این موارد گوناگون که بیشتر افراد آن را بی‌اهمیت جلوه می‌دهند؛ در اصل دارای پیامدهای منفی و بدی نیز هستند؛ در ضمن بیشتر تجهیزات و وسایل خارجی در کشورهای مختلف به‌آسانی نمی‌توانند به پریز منزل وصل شوند. برای برطرف کردن این مسئله تنها دو راه کلی وجود دارد:

1- بخش اساسی دوشاخه پریز را قطع نموده و آن را با استاندارد مورد نیاز کشور خودش تغییر یا جایگزین کند.

2- افراد برای استفاده از وسایل برقی باید اساساً از یک آداپتور مناسب برای تبدیل دوشاخه استفاده کنند.

در کل تهیه‌ی دوشاخه‌ها یا آداپتورهای نو برای تجهیزات خارجی راحت بوده، ولی در بیشتر موارد این مورد فقط ۵۰ درصد مشکل را برطرف می‌نماید، چون استاندارد آن متفاوت بوده و همچنین اختلاف ولتاژ احتمالی را حل نمی‌کند.

برای نمونه یک وسیله یا دستگاه برقی ۱۵۰ ولتی که اکثراً در کشورهای آمریکای شمالی و ژاپن طراحی‌شده است؛ اگر به یک پریز برق کشور اروپایی یا آفریقایی وصل شود، احتمال دارد که دستگاه منفجر شود. نبود یک استاندارد پریز برق، ولتاژ و دوشاخه استاندارد روز، سبب افزایش هزینه‌ها برای اکثر مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نیز می‌شود و تاوان سنگینی نیز بر محیط‌زیست وارد می‌کند.

امروزه در حدود ۱۵ نوع پریز برق خانگی با استاندارد پریز برق خاص خود در سراسر دنیا مورد مصرف قرارگرفته و به هر یک از این پریز برق‌ها حروف الفبای خاصی اختصاص داده شده است که از حرف A شروع‌شده و در حرف O خاتمه می‌یابد.

چرا هر کشور ولتاژ مخصوص خودش را دارد؟

در هنگامی‌که پریز برق برای نخستین بار وارد منازل شد، کارایی آن اساساً برای تشکیل نور و روشنایی بود و همچنین موردی مناسب و ضروری برای دیگر تجهیزات حرارتی و سرمایشی و رونق دیگر وسایل کم‌مصرف برای اتصال بود. در آن موقع، بعضی از سازمان‌ها و شرکت‌های برق سامانه‌ی تقسیم برق تعرفه‌ای را برای هر ساختمان اجرا کردند.

از طرف دیگر، با زیاد شدن رعایت موارد ایمنی، خروجی‌های سه‌پایه برقی نیز گسترش داده شد و سومی پین یا پایه در قسمت خروجی یک‌پایه ارت بود. مدار الکترونیکی موجود در پریز برق احتمال دارد تا به دلایل گوناگونی به سطح زمین وصل شود و در مدارهای قدرت پریز برق نیز این اتصالات بیشتر برای زیادشدن نکات ایمنی و مراقبت از افراد با استفاده از عایق‌بندی‌های مناسب استفاده می‌شود.

مهم‌ترین نکته‌ای که باید در این متن به آن اشاره کرد، این است که در طول سال‌ها و دهه‌های طولانی، گروه‌های بین‌المللی الکتروتکنیک در تشکیل جریان ولتاژ پریزهای برق و دوشاخه‌ها تلاش کرده است؛ ولی بارها به علت انواع گوناگون مسائل اقتصادی، سیاسی و… باعث برهم خوردن این تلاش‌ها در جهت استاندارد کردن پریزها شده است.

تعداد زیادی از کشورهای منطقه آمریکای مرکزی، آسیا و آفریقا هنوز هم در همان وضعیتی قرار دارند که کشور برزیل سال‌ها با آن مشکل اصلی داشته است. بعضی از این کشورها با اصطلاح چند استاندارد پریز برق یا استاندارد جهانی برای پریزها، با یک شیوه‌ی نادرست و غلط درصدد رفع مشکل برآمدند، ولی این موارد بعضاً استاندارد پریز برق را نقض می‌کنند.

استاندارد پریز برق در کشورهای مختلف

استاندارد پریز برق برحسب ارتفاع نصب پریز در کشورهای مختلف به‌صورت کلی و در مکان‌هایی مانند موتورخانه، تراس، حیاط، پشت‌ بام، پارکینگ، راه‌پله و… بین ۱۱۰ الی ۱۲۰ سانتی‌متر هستند. استفاده کردن از چسب‌های آکواریوم و درزگیرهای مخصوص پریز در جهت‌عدم نفوذ آب به درون پریز و جلوگیری از انواع مختلف خطرات احتمالی کاربرد دارند.

استاندارد پریز برق در بسیاری از کشورها متفاوت بوده و هر کشوری استاندارد مخصوص و مناسب خودش را نیز دارد. امروزه در تمام دنیا کمتر از ۱۵ نوع و سبک متفاوت از پریز برق و دوشاخه ساخته می‌شود و تعداد زیادی از کشورهای پیشرفته ترجیح می‌دهند به‌جای کاربرد و استفاده از استانداردهای جامع و کلی امریکا، پریزها یا دوشاخه‌های خاص خود را تولید کنند.

شاخه‌های ساخت کشور آمریکا اساساً به‌صورت عایق‌بندی‌های ناقض و سرسخت هستند و از لحاظ شکل و مدل طراحی تقریباً به زمان‌های ماقبل تاریخ متعلق هستند و به‌صورت بسیار بد و فاجعه باری نامطمئن و ناامن هستند. در کل حدود ۱۵ نوع پریز برق یا خروجی دیواری در بازارهای روز دنیا معرفی می‌شود که اکثراً در تمامی کشورهای جهان مصرف و استفاده شده است. البته پریزهای مدل A الی D پریزهای برقی هستند که دیگر در بازارها به علت نبود ایمنی لازم خارج و منسوخ شده است. نصب استاندارد پریزهای برق در کشورهای مختلف به‌صورت عمده شامل موارد زیر بوده و افراد باید آن‌ها را رعایت کنند:

🔶 ارتفاع نصب پریز برق تا سطح ابتدایی زمین

🔶 فاصله نصب پریز برق با کلید برق در منزل

🔶 فاصله قرارگیری پریزهای برق از لوله‌های آب و شیرهای گاز

استاندارد نصب پریزهای برق در ارتفاع

ارتفاع محل قرارگیری پریز برق با سطح زمین کلی‌ترین مؤلفه در بخش استاندارد کابل‌کشی در ساختمان است. پریزهای برق اساساً بیشتر در قسمت اتاق‌خواب، پذیرایی، آشپزخانه، حمام و سرویس دستشویی قرار گرفته می‌شوند و از لحاظ ارتفاع دارای تفاوت‌هایی هستند؛ به‌طور کل ارتفاع دقیق و مناسب پریزهای برق از سطح ساختمان در حدود ۱۰۰ الی ۱۲۰ سانتی‌متر است و در تمامی کلید و پریزهای برقی با توجه به همین اندازه اجرا و نصب می‌شود؛ این کار همچنین در هنگام نصب لوله‌های برق منازل اجرا شده و در نقشه‌های سیم‌کشی نیز منظور می‌شود. به‌طور کل ارتفاع استاندارد نصب پریزهای برق در اکثر مکان‌ها به‌صورت زیر است:

💠 ارتفاع پریزهای برق روشنایی بین ۱۰۰ الی ۱۲۰ سانتی‌متر

💠 ارتفاع پریزهای برق در آشپزخانه بین ۶۰ الی ۱۲۰ سانتی‌متر

💠 ارتفاع پریزهای برق در کولرهای گازی و آبی ۱۳۰ سانتی‌متر

💠 ارتفاع پریزهای برق در حمام ۱۲۰ سانتی‌متر

استاندارد نصب پریز برق در اتاق

در استاندارد نصب پریز برق در اتاق افزون بر فاصله و ارتفاع، تعداد کلید و پریزهای برق در منزل یا مکان موردنظر نیز تابع استانداردهای معینی است. به‌صورت کلی برای هر اتاق از خانه به‌طور میانگین دو عدد پریز برق‌کار گذاشته می‌شود. تعداد پریز برق در هر اتاق به‌طورمعمول برحسب همین تعداد بوده اما در مکان اصلی خانه (هال و پذیرایی) تعداد پریز برق اساساً بیشتر از تعداد پریز برق اتاق است.

در قرارگیری و نصب پریز برق اتاق‌خواب یک مورد بسیار مهم و ضروری وجود دارد و آن این است که پریز برق اصلاً نباید در محل‌های قرارگیری تخت خواب، بخاری‌ها و پکیج‌ها نصب شود. به‌طور کل نصب پریزهای برق در دیواره کناری درب اتاق‌خواب هم پیشنهاد نمی‌شود، چون با باز شدن درب اتاق‌خواب، پریز برق دیگر قابل‌استفاده نیست.

برای صرفه‌جویی در میزان هزینه‌های اضافی و کاهش هزینه سیم‌کشی‌های زائد و لوله‌کشی‌های برق، سر خط پریزهای برق اتاق‌ها به یک جعبه‌فیوز وصل می‌شود و در کل پریز برق کلیه‌ی اتاق‌خواب‌ها به یک جعبه‌فیوز متصل شده و با از کار افتادن یا سوختن این جعبه‌ فیوز تمامی پریزهای برق به‌کلی قطع می‌شود. در هنگام تعمیرات اساسی سیم‌کشی منزل نیز با قطع کردن جعبه‌فیوز می‌توان پریزهای برق را تعمیر نمود.

اتاق‌ خواب در مقایسه با مکان‌های هال و آشپزخانه از حساسیت بسیاری برخوردار بوده و از این‌ رو، ضروری است در هنگام نصب پریز برق به کلیه‌ی نکات و استانداردهای لازم توجه ویژه شود. کوچک‌ترین اشتباه یا سهل‌انگاری در فرایند نصب پریز برق ساختمان می‌تواند باعث ایجاد آتش‌سوزی یا انفجار در مدار اصلی سیم‌کشی ساختمان شود و جان تمامی افراد ساکن در منزل را به خطر اندازد.

استاندارد نصب پریز برق در پذیرایی منزل

یکی دیگر از بخش‌های منزل که باید برای نصب پریزهای برق در آن دقت بسیاری شود، قسمت هال یا پذیرایی منزل است. به‌صورت کلی و باتوجه به استاندارد پریز برق در پذیرایی کلیه‌ی منازل می‌توانند شامل سه عدد پریز برق باشند. اساساً پریز برق در این مکان باید در جایگاهی نزدیک به مکان استفاده از دستگاه‌های تصویری و صوتی قرارگرفته شود و همچنین همواره یک عدد از پریز برق نیز باید در دیوار مجاور اتاق برای استفاده از جاروبرقی یا سایر وسایل نصب شود.

مناسب‌ترین ارتفاع برای قرارگیری پریز برق در محل پذیرایی یا هال بین ۴۰ تا ۵۰ سانتی‌متر از بخش کف منزل است. معمولاً پریز برق پذیرایی ازلحاظ اندازه‌ی ارتفاع نصب با پریز برق اتاق‌خواب یکسان و هم‌اندازه است. تنها نکته مهمی که باید در هنگام قرارگیری پریز برق در قسمت پذیرایی به آن توجه کرد، محل قرارگیری لوله‌های شوفاژ و رادیاتور است.

اساساً افراد برق‌کار ماهر و باتجربه حداکثر دقت را درباره‌ی‌ عدم تداخل سیم‌کشی و لوله‌کشی آب گرم و سرد انجام می‌دهند و استانداردهای لازم برای قرارگیری پریز برق بافاصله‌ی مشخص از لوله‌های گاز نیز از مهم‌ترین موارد بوده و باید توسط این افراد رعایت بشوند.
با نصب استاندارد پریز برق در قسمت پذیرایی منزل می‌توان از به وجود آمدن هرگونه اتفاق بد و ناخوشایند نیز جلوگیری نمود.

استاندارد نصب پریز برق در سرویس‌ بهداشتی

دستشویی‌ها در منزل به علت استفاده از آب و گاز از حداکثر حساسیت‌ها در موقع کار گذاشتن پریزهای برق برخوردار هستند و ضروری است که افراد در موقع نصب پریز برق در سرویس بهداشتی از دقت زیادی بهره‌مند باشند، چون اکثراً دستشویی‌ها مکان‌هایی هستند که شامل رطوبت بوده و خطر به وجود آمدن مشکل در این مکان زیادتر از سایر بخش‌های منزل است؛ به همین علت اکثراً افراد برق‌کار پریزهای برق را در درون دستشویی و حمام نصب نمی‌کنند و به‌طور عمده پریزهای برقی در بیرون از درب دستشویی یا دیوار مجاور دستشویی قرارگرفته می‌شود و در اصل استانداردهای روز دنیا در کشورهای مختلف اجازه کار گذاشتن پریزهای برق را در درون سرویس‌های بهداشتی را نمی‌دهند.

به‌طورکلی می‌توان پریزهای برق را بر روی دیوار روشویی قرار داده و این پریزها به‌هیچ‌وجه نباید نزدیک روشویی باشند. حداقل فاصله میان روشویی و پریز برق در حدود ۳۰ الی ۳۵ سانتی‌متر است. نصب پریزهای برق در هر مکانی اساساً استانداردهای مناسب و خاص خود را دارند و افراد متخصص و ماهر برق‌کار باید این استانداردها را به‌درستی رعایت کنند تا حادثه و مشکلی برای منزل پیش نیاید.

نکات کاربردی درباره نصب استاندارد پریز برق و ارتفاع پریز

با توجه به اصول اولیه‌ی استانداردهای نصب پریز برق، تمامی سیم‌های مورد استفاده برای پریزهای برق باید شامل نمره دو و پنج باشند. اساساً در نقشه‌کشی ساختمان باید به شیوه‌ای مشخص جایگاه قرارگیری تلویزیون در ساختمان تعیین شده باشد. علت این عمل، استاندارد نبودن سه‌راهی‌های برقی در ساختمان است و اگر محل قرارگیری تلویزیون از قبل مشخص‌شده باشد نیز می‌توان از دو پریز برق و دو جایگاه آنتن و ماهواره استفاده کرد.

برای برقراری آسایش و امنیت منزل باید بر طبق اصول استاندارد پریز برق، کلیه‌ی پریزهای برق ارت‌دار باشد. کاربرد و استفاده از پریزهای شامل درپوش در منازل به‌ویژه در قسمت حیاط برای محافظت از سلامتی کودکان نیز مزیتی بزرگ به شمار می‌آید. از جعبه کلیدهای فلزی به‌صورت گالوانیزه شده نیز می‌توان در قسمت پشتی پریزهای برق استفاده کرده و همچنین خود جعبه کلید اصلی هم باید به سیم ارت وصل شود.

سخن نهایی

به‌صورت کلی روزنه طرف راست پریز برق فاز بوده و روزنه طرف چپ پریز برق نیز نول است. یکی از موارد بسیار مهمی که حتی مهندس‌های ناظر هم بر آن حساس هستند، سرخط اصلی پریزهای برق است. نظرات و پیشنهادات خود را در رابطه با مقاله «استاندارد پریز برق» برای ویرا لایتینگ کامنت کنید.

نوشته شده در تاریخ ۶ آذر ۱۴۰۰